Dare Hare

Πολλοί μου λένε ότι μιλάω μια παράξενη γλώσσα. Και βέβαια δεν εννοούν μια ξένη γλώσσα που ίσως να είναι ξεχασμένη, και χρησιμοποιεί αλλόκοτους φθόγγους για να τη μιλήσει κανείς, αλλά μια ασυνήθιστη έκδοση των ελληνικών που αντενδείκνυται η χρήση της στην καθομιλουμένη. Είναι μια έκδοση περισσότερο λογοτεχνική, πιο πολύ εξειδικευμένη, οπωσδήποτε ευρύτερη και δυσκολότερη, η οποία διαφέρει από όσα ακούγονται σε μια συνηθισμένη συζήτηση. Για να με καταλάβει κάποιος πρέπει να μιλάω σχετικά αργά, για να προλαβαίνει ο συνομιλητής να επεξεργάζεται τα νοήματα. Εσκεμμένα και ηθελημένα, επιβραδύνω την ομιλία μου και αφαιρώ ορισμένες φορές νόημα από κάτι που θέλω να μεταδώσω μ' αυτήν σε κάποιον ακροατή, γιατί ξέρω ότι αν το πω όπως πρέπει, δε θα το καταλάβει.

Κι εξάλλου, μια τέτοια διαφορά στη γλώσσα είναι εντελώς ασύμφορη. Δε μπορείς να βγαίνεις στο δρόμο, να σε ρωτάνε τί ώρα είναι και αντί να απαντάς, να ρωτάς με τη σειρά σου από πότε ξεκινάει να μετράει ο χρόνος. Όλα τα επίχειρα που επιφέρει μια τέτοιου είδους αντιμετώπιση στην καθημερινή ζωή είναι άσχημα και φτάνουν από τουλάχιστον τραγελαφικά μέχρι πολύ επικίνδυνα. Χωρίς να συμπεριλάβουμε το γεγονός ότι δε μπορεί να συνεννοηθεί κανείς.

Ευτυχώς όμως, ξετυλίγοντας το κουβάρι των γεγονότων, μπορούμε νε ρίξουμε λίγο περισσότερο φως στην αιτιότητα και την παρουσίαση, ώστε όσα συνέβησαν, και ότι εντυπώσεις άφησαν, να έχουν μικρότερη απόσταση από όση τα Μέσα Μαζικής Λογοκρισίας από την πραγματικότητα.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα όλες αυτές τις λεπτομέρειες, πρέπει να τις δούμε μέσα από επιχειρήματα, και ύστερα να δούμε αν αυτά στέκουν, βλέποντάς τα από την οπτική γωνία και των δύο πλευρών. Κι επιτέλους, αν παραμερίσουμε τον εγωισμό, τη βαρεμάρα και την αναίδεια, δε θα συμπεριλάβουμε σαν επιχείρημα ούτε το "έτσι γουστάρω", ούτε το "σκασμός", ούτε το "χέσε μας ρε". Όποιος επιθυμεί κάποια στιγμή να καταφύγει σ' αυτές τις έτοιμες κι εύκολες λύσεις, ευχαριστώ για την ανάγνωση ως εδώ.
Κάθε φορά που θα ανακύπτει ένα ερώτημα στο κείμενο, είναι πολύ σημαντικό αυτός που το διαβάζει να απαντάει συνέχεια "όχι". Αν κάπου απαντήσει ναι, τότε το κείμενο είναι γι' αυτόν άχρηστο.

Αρχή.

Βέβαια, μπορώ κι εγώ να χρησιμοποιήσω σαν επιχειρήματα ένα από τα τρία παραπάνω ή κάποιο συναφές, τότε όμως δε θα έχουμε συνεννόηση.

* Να το κάνω, και να βρίσω κάποιον κατάμουτρα πριν ακόμα ξεκινήσει να διαβάζει αυτό που θέλω να πω;

* Αν το έκανα, θα μάθαινε ποτέ αν έχω δίκιο;

Μια παράξενη έκδοση της γλώσσας όμως, αν την κοιτάξεις για περισσότερο από μια στιγμή, δε θα είναι και τόσο παράξενη πια. Για να λέμε την αλήθεια, όσο πιο πολύ κοιτάζεις και σκέφτεσαι ξανά κάτι δύσκολο που είπε κάποιος, θα δεις ότι δεν είναι και τόσο τραγικά τα πράγματα, καταλαβαίνεις τί λέει και μάλιστα πάρα πολύ καλά. Απλά, ίσως να χρειάζεται να του αφιερώσεις λίγο περισσότερο χρόνο. Αν πάλι όχι, είμαι σίγουρος ότι θα έβγαλες ορισμένα συμπεράσματα για το τί πιθανόν να εννοούσε. Βέβαια, εσύ μπορεί να μην τα λες και τόσο καλά όσο αυτός.

* Το ότι κρίνεις ότι δεν θα μπορούσες να σκεφτείς να το διατυπώσεις όπως ο άλλος, σημαίνει ότι θα του αφαιρέσεις το δικαίωμα να μιλάει;

Καλώς μέχρι εδώ. Όταν βρίσκεις κάποιο φίλο ή φίλη σου και τον ρωτάς κάτι συνηθισμένο, ξεκινάτε μια συζήτηση για τα ζητήματα της καθημερινότητας και έχεις μια άγνωστη λέξη.

* Αυτό τον/την κάνει ανώτερο/η από εσένα;
 
* Αν την είπε τυχαία για να σου κάνει εντύπωση, ενώ εσύ ξέρεις τί σημαίνει στ' αλήθεια, νομίζεις ότι είσαι ανώτερος ή πιο έξυπνος γενικά, κρίνοντας μόνο από τη συγκεκριμένη λέξη;
 
* Αν νομίζεις ότι απλά είναι διαφορετικός/ή με τον δικό του/της τρόπο, πιστεύεις ότι θα ήταν χρήσιμο να είχατε ακριβώς την ίδια προσωπικότητα και να ξέρετε ακριβώς τα ίδια πράγματα ώστε να μην βρεθεί ξανά η πιθανότητα να έχεις απορία από όσα θα σου πει;
 
* Αντί να σου μεταφράζει κάθε φορά σε απλά για σένα λόγια τί σημαίνει το κάθε πράγμα, δε θα ήταν καλύτερα να το έλεγε πάντα περιφραστικά;

Δύσκολες κι απανωτές οι ερωτήσεις. Και οι ερωτήσεις δεν είναι δύσκολες μόνο όταν δεν ξέρεις την απάντηση, είναι και όταν την ξέρεις αλλά δε θέλεις να την πεις γιατί κατά βάθος δε θέλεις να παραδεχτείς ότι είναι αλήθεια. Ας περάσουμε σε πιο ζεστά νοήματα για να αναπτύξουμε ένα περιβάλλον οικειότητας και άνεσης. Η παραπάνω συζήτηση εξελίσσεται ωραία και ομαλά, πάτε για καφέ και απολαμβάνετε χαλάρωση κι ενατένιση, αγαθά που μπορείς να βρεις με μια καλή παρέα και τυχαίους ανθρώπους να περνάνε τριγύρω. Οπότε ο νους χαλαρώνει αναπόφευκτα από τα καθημερινά ζητήματα και βρίσκει αντανακλαστικό καταφύγιο στη λειτουργία της αποσυμφόρησης, κάτι που γίνεται και όταν κοιμάται κανείς. Η κουβέντα κατευθύνεται έντεχνα ή τυχαία, αλλά μοιραία, προς θέματα πιο εξεζητημένων αντιληπτικών ικανοτήτων, όπως για παράδειγμα οικονομικά ζητήματα, πολιτική, κοσμογονία ή θρησκεία.

* Θεωρείς δυσνόητη τη γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο το κείμενο μέχρι στιγμής;

Οπότε, αν μπορείτε και θέλετε και οι δύο ν' ασχοληθείτε συζητώντας και πραγματεύοντας τέτοιου είδους θέματα, πρέπει να σταματήσετε να χρησιμοποιείτε την καθομιλουμένη γλώσσα, διότι τώρα αυτή είναι η άχρηστη. Είναι αδύνατον να συνεχίσετε, πρέπει να ξεκινήσετε να μιλάτε μ' αυτόν τον παράξενο τρόπο που είναι σκέτος πονοκέφαλος.

* Μήπως πρέπει να σταματήσετε να λέτε γι' αυτά τα πράγματα και να πιάσετε μια άλλη συζήτηση καλύτερα;
 
* Αν το κάνετε, εδώ, σ' αυτό το σημείο, θα μάθετε ποτέ αν έχω δίκιο;

Αρχίζετε λοιπόν να λέτε ο καθένας τη γνώμη του και προς το παρόν είναι γνώμες, γιατί κανένας δεν έχει βγάλει ασφαλή συμπεράσματα σε κανένα από τα πεδία που προανέφερα, αλλά ούτε και στα όμορα με αυτά πεδία.

Ένα άτομο όμως, που ασχολείται κάπως πιο σοβαρά με κάποιο από αυτά, περισσότερο δηλαδή από το να πει τη γνώμη του με μια μικρή κι απλή πρόταση, έχει αναπτύξει συγκεκριμένο λεξιλόγιο τέτοιο ώστε να μπορεί να μετακενώσει τις προτάσεις της αρεσκείας του με ακρίβεια, διατυπώνοντας έτσι την καθαρή του γνώμη με ήσυχη συνείδηση. Μέχρι εκεί που δεν τον περιφράζει η λογοκρισία δηλαδή.

* Αν έχεις μια γνώμη κι εσύ πάνω στο ζήτημα για το οποίο μιλάτε αλλά δεν είναι ίδια με του συνομιλητή σου, πρέπει οπωσδήποτε να τον πείσεις ότι η δικιά σου είναι σωστή;
 
* Πρέπει ο άλλος/η να παραδεχτεί ότι κάνει λάθος με κάθε κόστος, ακόμα κι αν στο θέμα αυτό δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα ικανοποιητική απάντηση από κανέναν;
 
* Ο άλλος/η είναι αντίπαλος που πρέπει να νικήσεις;

Βλέπεις ότι ο άλλος/η έχει να σου παραθέσει πολύ λογικά και αδιάσειστα από εσένα επιχειρήματα, γνώμες και θέσεις, τις οποίες δε μπορείς να αντικρούσεις. Κι επιπροσθέτως, τα λόγια του συνθέτουν όμορφες, στιβαρές και ολοκληρωμένες προτάσεις χωρίς κανένα κενό ή καθυστέρηση, σαν να σου διαβάζει ένα επιμορφωτικό κι ενδιαφέρον βιβλίο απ' έξω. Χαίρεσαι ν' ακούς επειδή θεωρείς ότι μαθαίνεις αρκετά, αλλά νιώθεις από την άλλη μεριά μειονεκτικά γιατί τα λέει καλά κι εσύ όχι, αλλά όμως τον/την παρακινείς να συνεχίσει.

* Αν και δεν είπες ότι αισθάνεσαι μειονεκτικά και τον/την παρότρυνες να συνεχίσει, δεν πρέπει να μαντέψει πώς νιώθεις και να σταματήσει να μιλάει;
 
* Μήπως δεν πρέπει να ξανασχοληθεί τόσο πολύ με το ζήτημα γιατί όσο θα τα λέει αυτός/ή ωραία, θα αισθάνεσαι εσύ μειονεκτικά;
 
* Μήπως πρέπει να σταματήσει ν' ασχολείται μ' αυτά για πάντα, κι ας του αρέσουν, μόνο και μόνο επειδή δε μπορείς να συνομιλήσεις μαζί του/της όπως θα ήθελες;
 
* Αν δε μπορείς να παραθέσεις αντεπιχειρήματα σε κάτι που άκουσες, αυτό σημαίνει ότι ο άλλος/η έχει άδικο;
 
* Αν δεν καταλαβαίνεις τί λέει, σημαίνει ότι έχει άδικο;
 
* Αν δυσκολεύεται κι ο ίδιος/α να εκφραστεί, σημαίνει ότι σε αυτό που θα έλεγε έχει άδικο;
 
* Αν συμβεί κάτι απρόοπτο και πρέπει να φύγει, σημαίνει ότι έχει άδικο;

Τελικά ο άλλος/η σταματάει να θίγει το ζήτημα γιατί καταλαβαίνει ότι νιώθεις πολύ άβολα. Άλλωστε, δεν έχει ουσία να μιλάει μόνο αυτός/ή. Αν δεν έχεις κι εσύ να πεις κάτι, η συζήτηση έχει εξαντληθεί. Τον/την βλέπεις ότι έχει να πει κι άλλα, όμως δεν είναι ευγενικό να συνεχίσει να μιλάει στον αέρα, αφού εσύ δε θ' ακούς πια. Και δε θα το κάνει, γιατί είσαι φίλος.

* Αφού δεν τα είπε τελικά, σημαίνει ότι δεν τα ήξερε ολωσδιόλου;
 
* Μήπως επειδή έχασε την ευκαιρία να τα πει, τώρα πάει, χάθηκε, δε θα τα ξαναπεί ποτέ;
 
* Αν δεν τα πει σ' εσένα τώρα, μήπως αύριο τελικά γίνει πιο χαζός απ' ότι είναι τώρα και τα ξεχάσει;
 
* Θεωρείς ότι το να έχει κάποιος γνώση πάνω σ' ένα ζήτημα είναι γνώρισμα της στιγμής που περνάει και χάνεται;
 
* Ένας μετεωρολόγος, αν δεν πάει στη δουλειά του για μια βδομάδα, θα ξεχάσει για πάντα να κοιτάει τα σύννεφα;

Από εδώ και πέρα, το κείμενο απευθύνεται σε άτομα ήρωες, που απάντησαν με θάρρος "όχι" σε όλες τις ερωτήσεις, για ανειλικρινείς με τους εαυτούς τους, που ήθελαν να δουν τί γράφει παρακάτω και με αργόσχολους, που δεν έδιναν ουσιαστική προσοχή. Για να επανέλθει η συζήτηση σε φιλική και ζεστή ξανά, καταπιάνεστε με κάτι που αρέσει και στους δυο. Ας πούμε ότι διαβάζετε βιβλία και οι δυο και σας αρέσει να συζητάτε για τα νοήματα που βρίσκετε σ' αυτά, έννοιες που ο συγγραφέας έχει αφήσει διάσπαρτες στις σελίδες για να τις βρει κανείς. Ο/η φίλος/η σου λέει ότι παλιά έγραφε στη σχολική εφημερίδα, αλλά μετά το θεώρησε ότι υπηρετεί συμφέροντα διαφορετικά από τα δικά του χωρίς να λαβαίνει κανενός είδους αποζημίωση γι' αυτό, και έτσι σταμάτησε.

* Έκανε καλά, γιατί ούτε εσύ έγραφες στη σχολική εφημερίδα και έτσι είστε το ίδιο καλοί σ' αυτό. Δεν το κάνει ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, άρα είστε ισοπαλία στη μάχη σας για την επικράτηση της πιο ισχυρής γνώμης.

Σου λέει ότι τώρα συνεχίζει να γράφει γιατί του/της αρέσει, και δεν περιορίζεται από κανέναν. Έχει πρότυπο άλλους συγγραφείς και ποιητές. Έχει και μια ιδέα καλή, όπως επίσης και το λεξιλόγιο είναι βαθύ και πλούσιο, έτσι ώστε να μην έχει πρόβλημα να εκφραστεί. Αλλα κι αυτή η ιδέα είναι πολύ καλή για να είναι αληθινή.

* Πρέπει να σταματήσει, επειδή εσύ δεν το κάνεις;
 
* Επειδή δεν βρίσκεις εσύ την ιδέα καλή εσύ ή δεν την καταλαβαίνεις, άρα δεν είναι καλή γενικά και δεν πρόκειται ν' αρέσει σε κανέναν άλλο;
 
* Πρέπει να σταματήσει, γιατί δεν είναι και κανένας μεγάλος συγγραφέας και δεν πρόκειται ποτέ να γίνει;
 
* Μήπως σε όλους τους αναγνωρισμένους λογοτέχνες, πριν γίνουν αναγνωρισμένοι έπρεπε να τους σταματήσει κάποιος από το ασχοληθούν με τη λογοτεχνία;
 
* Μήπως έπρεπε να τους σταματήσουν για τους ίδιους λόγους-ερωτήσεις που διάβασες μέχρι εδώ;


Ο φίλος/η σου έχει επίσης να μεταδώσει αρκετά μηνύματα στον κόσμο που θα του αρέσει. Έχει την ανάγκη να τα πει γιατί όσο τα κρατάει μέσα του τον ενοχλούν. Νομίζει ότι όταν κάποιος έχει να βγάλει κάτι από μέσα του δεν πρέπει να το κρατάει, γιατί κάθε μέρα που περνάει θα μετανιώνει που δεν το κάνει, ζώντας μια ζωή καταπίεσης. Εσύ πάλι δεν καταλαβαίνεις όλα αυτά που σου λέει.
 
* Αφού δεν τα σκέφτηκες εσύ τα μηνύματα αυτά, άρα δεν πρέπει να τα πει ούτε κι αυτός/ή γιατί θα σου κλέψει τη δόξα που εσύ θα είχες.
 
* Μήπως πρέπει να σου δώσει την ιδέα για να τη γράψεις εσύ όπως πρέπει να γραφτεί κι όχι όπως την έχει αυτός/ή;
 
* Δεν το τροποποιεί λίγο, για να αρέσει και σ' εσένα;
 
* Επειδή δεν καταλαβαίνεις το κείμενο γιατί είναι γραμμένο σε λογοτεχνική, δύσκολη γλώσσα, μήπως πρέπει να το ξαναγράψει, πιο απλά κιόλας, για να το καταλαβαίνει και ο πιο άσχετος με τη λογοτεχνία;
 
* Αφού το γράφει για να αρέσει σε κάποιους δεν είναι σωστό να χρησιμοποιεί λέξεις που τις καταλαβαίνουν όλοι;

Τέλος.

Φτάσαμε αίσια στο τέλος των ερωτήσεων. Συγχαρητήρια, τα πήγες θαυμάσια. Απάντησες παντού "όχι". Για να καταλήξω στο συμπέρασμα για το οποίο περίμενες ίσαμε εδώ, είναι το εξής. Αν απάντησες "όχι" με ειλικρίνεια, έχει καλώς. Αν απάντησες σε οποιαδήποτε ερώτηση "ναι", δοκίμασε να βάλεις ακριβώς δίπλα το συνομιλητή σου να σε ρωτάει "γιατί;" και τότε να δούμε τί επιχείρημα θα του πεις. Ελπίζω να μην είναι ένα από τα τρία που βγάλαμε απ' έξω, αφού τότε δε θα είσαι ειλικρινής ούτε με τον συνομιλητή ούτε με τον εαυτό σου. Αλλά, αφού απαντάς "ναι", κάνοντας πέρα τους φραγμούς της λογικής με τους οποίους οι ερωτήσεις προσπάθησαν να σε συγκρατήσουν, τότε κι αυτός/ή με τον οποίο/α μιλάς μπορεί πολύ εύκολα να κάνει το ίδιο, απαντώντας σου καταπώς. Με αυτό το πλατωνικό "γιατί".

Την επόμενη φορά που θα τον/την βρεις και θα ρωτήσεις "τί νέα;", είναι περίεργο να σου απαντήσει "έχω πολλά νέα, και πολύ ενδιαφέροντα, αλλά δε σου τα λέω γιατί θα με παρασύρεις σε μια συζήτηση στην οποία θα με ρωτάς και όταν σου απαντάω θα με κατακρίνεις"; Αν σου απαντήσει κάτι τέτοιο θα παρεξηγηθείς γιατί πιστεύεις ότι αυτό που είπε είναι ψέμα; Όταν τον/την κατέκρινες εσύ την προηγούμενη φορά, αισθάνθηκες καθόλου άσχημα (απαντώντας "ναι") ή πιστεύεις ότι μόνο εσύ έχεις το δικαίωμα να απαιτείς να ελέγχεις τις ζωές των άλλων; Όταν πάει αυτός/ή να ελέγξει τη δική σου γιατί ενοχλείσαι; Αυτός/ή αν εκφραστεί απρεπώς δεν είναι φίλος/η πια; Ενώ όταν το έκανες εσύ, συνέχιζες να είσαι;

Όπως βλέπεις δεν είμαι με το μέρος κανενός. Δεν έφερα αυτά τα παραδείγματα για να αποκηρύξω αυτό που είναι προς αποφυγή και να εκθειάσω αυτό που είναι προς μίμηση. Σε κανένα σημείο δεν είπα ότι αυτό είναι σωστό ή ότι το άλλο είναι λάθος. Δεν υποστήριξα ούτε αυτόν που κατέκρινε ούτε αυτόν που κατακρίθηκε. Το μόνο που υπάρχει είναι ερωτήσεις, που καλείται ο αναγνώστης να απαντήσει από μόνος του. Κι όχι σε μια κόλλα χαρτί, που τη δίνει στον εξεταστή για να του πει αυτός με τη σειρά του πόσο καλά έγραψε, αλλά από μέσα του, φανταζόμενος να είναι και στη θέση αυτού που εκφωνεί την απάντηση αλλά και στη θέση αυτού που την ακούει. Για να είναι ακριβοδίκαιος, κι όχι προκατειλημμένος.

Υπάρχει, βέβαια, και ένα τελευταίο ενδεχόμενο που δεν έχουμε εξετάσει, όχι επειδή θέλαμε να το αποφύγουμε, αλλά γιατί τώρα, μετά από όσα έχουμε ήδη αναλύσει, μπορεί ο καθένας να διαλέξει τον διαφορετικό πια δρόμο που έχει χαράξει για τον εαυτό του, μέσω των παραπάνω διαφωτιστικών ερωτήσεων. Το ενδεχόμενο να έχεις δίκιο, στο παραπάνω παράδειγμα.

Σωστά λες όταν όσα έχει γράψει και αγαπήσει, μέσα από την ανάγκη να εκφραστεί, τα εκμηδενίζεις σε ένα τίποτα. Καλά κάνεις και τον/την απογοητεύεις, ελπίζοντας να μη συνεχίσει. Ή και ορθά του ψαλιδίζεις τα συναισθήματα που κοπιάζει να μεταδώσει, και τα περιορίζεις με τις ίδιες λίγες λέξεις. Εσύ έχεις δίκιο.
Θα το δούμε στην πράξη με ένα πιο απτό παράδειγμα, κι όχι πιθανότητες πια, μέσα από την τελευταία ερώτηση πριν το Τέλος, εξετάζοντας δοκιμαστικά, την απάντηση "ναι" σ' αυτήν. Θα παραθέσουμε εδώ αυτό το δυστυχώς κατοχυρωμένο και συνάμα κατακερματισμένο απόσπασμα. Ορίστε το δύσκολο, το απλουστευμένο, και το ανύπαρκτο κείμενο, αντίστοιχα. Για να δεις και από μόνος σου τί έργαψε αυτός ο άγνωστος, ο ανώνυμος, κι ο απέλπιδος, τί ήταν σωστό για σένα να γράψει, αν ήταν να γράψει κάτι οπωσδήποτε, και τί έπρεπε να κάνει τελικά.


1. Μέσα από το διαμαντένιο χιόνι των στεπών του βορρά, έξω από το κόκκινο ηλιοβασίλεμα, η Βασίλισσα των Άστρων βγήκε, και η λάμψη της φώτισε σαν η ωχρή πανσέληνος, σα σταγόνα λευκής μέρας καταμεσής στη νύχτα.

2. Μέσα από το χιόνι που έκανε το φως να φαίνεται η αντανάκλασή του σαν να είναι πολλά διαμάντια μαζί, και που βρίσκεται προς τις βόρειες περιοχές περίπου, και είναι ένα μέρος σαν μια μεγάλη πεδιάδα, έξω από το πέσιμο του ήλιου που έχει χρώμα κόκκινο, πίσω από κάποιο όριο πέρα εκεί μακριά που φτάνει το μάτι, βγήκε η Βασίλισσα των Άστρων, και το φως που αντανακλούσε πάνω της την έκανε να μοιάζει σαν το φως να βγαίνει μέσα από αυτήν την ίδια, το χρώμα της ήταν όπως απ' το φεγγάρι που είναι πιο χλωμό από άνθρωπο ζωντανό, κι έφεγγε όχι και με τόση πολλή δύναμη, μισοέφεγγε θα έλεγε κανείς, κι ήταν σαν ένα πολύ μικρό κομματάκι από φως που έχει όταν ξημερώσει, αν το συγκρίνεις με το πόσο φως έχει τη νύχτα.

3.
* * * * * * *


1. Τα κοιμισμένα δέντρα άρχισαν να θροΐζουν στο μισοσκόταδο. Από το μεγάλο ορατό κομμάτι του ουρανού της νύχτας ένα άστρο φάνηκε να πέφτει και να χάνεται πίσω από τις φυλλωσιές. Όλα τα φώτα λες και χαμήλωσαν ή το δικό της δυνάμωσε, καθώς εμφανίστηκε πίσω απ’ τις φυλλωσιές αυτές, ίδια οπτασία ενός αλλοτινού ξεχασμένου κόσμου, που η μνήμη του χάθηκε μέσα στον αγέρα που σφυρίζει πάνω στα λιβάδια. Θλιμμένη περπατούσε, ανάλαφρη κι αιθέρια απάνω στο μαλακό χορτάρι των Κήπων του Κόσμου, σαν να κουβαλούσε τη λύπη όλων των ανθρώπων, αφηρημένη με τις στενοχώριες της, τις στενοχώριες των απλών πια πλασμάτων με τις οποίες είναι δεμένη. Απομακρύνθηκε ανεπαίσθητα όπως ήρθε, κι έκανε να χαθεί πίσω από τη στροφή των δέντρων.

2. Τα δέντρα που ήταν τόσο ακίνητα αλλά και πάλι κινούνταν λίγο και έμοιαζαν σαν άνθρωπο που κοιμάται με τόσο λίγη κίνηση που είχαν, άρχισαν να κουνιούνται περισσότερο γιατί φύσαγε ένας σιγανός αέρας, και όλα αυτά γίνονταν σε μια φάση που δεν είχε ούτε πολύ σκοτάδι ούτε πολύ φως, έβλεπες όμως. Ήταν νύχτα, και φαινόταν ένα μεγάλο μέρος από τον ουρανό, και κάποια στιγμή φάνηκε ένα αστέρι να πέφτει, δηλαδή δεν ήταν αστέρι αλλά μετεωρίτης, ο οποίος ήταν τόσο μικρός που κάηκε στην ατμόσφαιρα, κι έλαμψε για λίγο, και η λάμψη αυτή χάθηκε στο κομμάτι του ουρανού που δε φαινόταν γιατί υπήρχαν κάτι δέντρα. Από εκεί από πίσω από τα φύλλα αυτά που έπεσε αυτό, φάνηκε ένα δυνατό φως κι επειδή ήταν απότομο και το μάτι δεν προλαβαίνει να συνηθίσει, φάνηκε λες και άναψε κάτι, και είχε και μορφή γυναίκας, που τότε εμφανίστηκε, αλλά δε φαινόταν και τελείως αληθινή, και ήταν σαν ένα πράγμα που σου θυμίζει κάτι παλιό από άλλο τόπο, ο οποίος είχε κάτι να σου τον θυμίζει αλλά αυτό το κάτι χάθηκε με τέτοιο τρόπο που έχει μείνει κάτι σαν υπενθύμιση και σαν να το νιώθεις όταν είσαι σε ένα μεγάλο λιβάδι και σε φυσάει αέρας. Αυτή η γυναίκα λοιπόν, περπατούσε και ήταν στεναχωρημένη πολύ, και είχε ένα περπάτημα απαλό και ωραίο γιατί πατούσε πάνω στο χορτάρι χωρίς να αφήνει βαθουλώματα πάνω στις πατημασιές, πάνω σε ένα λιβάδι που, ας πούμε μπορεί να ήταν και οπουδήποτε στον κόσμο, και φαινόταν λες και είχε έγνοιες από πολλά άτομα μαζί, γιατί μπορεί κανείς να το καταλάβει αν κοιτάξει κάποιον στα μάτια πολλή ώρα, δε φαινόταν να δίνει και πολλή σημασία στο τί γινόταν γύρω γύρω όμως, γιατί ήταν άσχημα πράγματα όχι σπουδαίων ανθρώπων, μέσων ανθρώπων ή άλλων πραγμάτων, με τα οποία δέθηκε κιόλας. Προσπέρασε το σημείο που καθόταν ένας που κοίταγε όλη τη σκηνή και έτσι αθόρυβα πήγε να φύγει μακριά, και να χαθεί, αυτός δε, αν στεκόταν ακίνητος εκεί που ήταν, η τελευταία στιγμή που θα την έβλεπε θα ήταν δίπλα από τον κορμό ενός δέντρου.

3.
* * * * * * *


Ακόμα δεν είμαι με το μέρος κανενός. Από μόνος του διαλέγει την πλευρά του ο καθένας. Αν απάντησες "όχι" στις ερωτήσεις, πολύ πιθανόν να σου αρέσει το κείμενο 1. Ίσως και να μη σου αρέσει. Όμως θα το αφήσεις να υπάρχει, και θα χαίρεσαι που θα υπάρχει, ακόμα κι αν δε συμφωνείς μ' αυτό. Μην παραξενεύεσαι, λέγεται Δημοκρατία σε μερικά μέρη του κόσμου. Αν πάλι απάντησες "ναι", έστω και σε μια ερώτηση, που να συμφωνείς μέχρι και την τελευταία λέξη, το κείμενο 2 ή 3 κάθε φορά είναι όλο δικό σου.