ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Οι λέξεις που έχουν σημασία σε μια φράση είναι αυτές που την κάνουν απομνημονεύσιμη. Στην φράση «να απαριθμήσετε με ένα σύντομο κείμενο τα πλεονεκτήματα της οκνηρίας», οι σημαντικές λέξεις που σου μένουν στο μυαλό είναι «απαριθμήσετε», «κείμενο», «πλεονεκτήματα», «οκνηρία». Αυτές οι λέξεις, λοιπόν, είναι που καθιστούν τη φράση αυτή καθαυτή ιδιαίτερη.
Αν συνηθίζεις να χρησιμοποιείς ένα σύνολο τέτοιων ιδιαίτερων λέξεων, δημιουργείς έναν προσωπικό τρόπο έκφρασης που καθιερώνεται και αναγνωρίζεται από τους άλλους όπου απαντάται. Κι έτσι, εύκολα καταλαβαίνουμε ότι δημιουργούνται σύνολα λέξεων τα οποία έχουν πολύ συγκεκριμένες ιδιότητες.
Έτσι έχουμε τα επιστημονικά σύνολα, τα φιλοσοφικά, τα καθημερινά, τα νομικά, τα τοπικά και πάρα πολλά άλλα για να τα παραθέσουμε εδώ, χωρίς να υπολογίσουμε και τα υποσύνολά τους. Όλα είναι έκδοση της ίδιας γλώσσας, χωρίς τα παρακλάδια αυτά να αναιρούν τη γλώσσα, αλλά να είναι φτιαγμένα για να περιγράφουν επαρκέστερα τα ειδικότερα αντικείμενα με τα οποία συνδέονται. Αν δεν χρησιμοποιηθούν για το σκοπό για τον οποίο ανήκουν εκεί που ανήκουν, είναι στην καλύτερη περίπτωση δυσνόητες και στη χειρότερη εντελώς άχρηστες.
Λόγου χάρη, αν χρησιμοποιήσει ένας στρατιωτικός τα αρκτικόλεξα του στρατού προσπαθώντας να περιγράψει σ’ ένα μαθηματικό την έλλειψη εμπιστοσύνης στις κοινωνίες τη σημερινή εποχή, μάλλον θα αποτύχει. Γιατί η στρατιωτική ορολογία είναι φτιαγμένη σχεδόν αποκλειστικά για υπηρεσιακούς σκοπούς.
Αν μια γυναίκα που έχει ποντιακές ρίζες χρησιμοποιήσει την ιδιογλωσσία της για να παρουσιάσει μια μαγειρική συνταγή σε ένα κρητικό, ενώ υπάρχει περίπτωση να γίνεται με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιοχές, τα συστατικά μάλλον θα έχουν διαφορετικές ονομασίες.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα τραγούδια. Για να γράψεις ένα «λαϊκό» άσμα, δε μπορείς να βάλεις μέσα τη λέξη φρυκτωρία. Ούτε ανεπίστητος. Ούτε κυρτοσύνη. Όσες δεν ανήκουν σ’ αυτό το σύνολο, είναι γιατί έχουν δοκιμαστεί στο «λαϊκό» κοινό και δεν έχουν αποδώσει. Είναι ακατάλληλες, όπως και στα δύο παραπάνω παραδείγματα. Μπορεί να είναι μερικώς κατανοητές, αλλά δε θα τις δεις πουθενά μέσα σε τέτοιου είδους τραγούδια. Γιατί αυτός που θα ακούσει το τραγούδι δε θα καταλάβει τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις. Και ούτε λεξικό θα ανοίξει ούτε κάποιον άλλο θα ρωτήσει για να μάθει. Γιατί είναι μαθημένος να μην το κάνει. Πώς είναι μαθημένος;
Εγκατέλειψες, έληξες, πόνος, χάδι, μπερδέψει, εντάξει, ορκισμένος, καρδιά, αγάπη, χάρη, ξαναγυρίσεις, και λοιπά συναφή. Δημιουργείται ένα όριο στις λέξεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αυτός που βάζει να ακούσει ένα «λαϊκό» τραγούδι, μισοπεριμένει να συναντήσει παρόμοιους στίχους και εκφράσεις. Έτσι έχει συνηθίσει, έτσι είναι μαθημένος. Αν δεν βρει αυτό που περιμένει, την επόμενη φορά θα σκεφτεί να προσπεράσει αυτό το τραγούδι. Ή θα το ξανακούσει, όταν όμως θα βρεθεί σε άλλη διάθεση, έξω από την επικράτεια των «λαϊκών» τραγουδιών.
Το λεξιλόγιο του «λαϊκού» τραγουδιού είναι στις μέρες μας πάρα πολύ περιορισμένο. Και μέσα από την πάροδο του χρόνου φαίνεται ότι όχι μόνο παραμένει έτσι, αλλά και ότι κατατμείται ακόμη περισσότερο.Τελειώσαμε και με το λεξιλόγιο των «λαϊκών» τραγουδιών. Είδαμε ότι υπάρχουν όρια στο ποιές λέξεις είναι κατάλληλες και ποιές όχι. Αν αποφασίσεις να γράψεις ένα τέτοιο τραγούδι, οι επιλογές σου είναι μετρημένες, σαν να διαλέγεις φαγητά από το μενού εστιατορίου. Την ίδια στιγμή, άλλοι για να σαν να πετάνε το λεξικό στα σκουπίδια επειδή μπορούν και μόνοι τους να δημιουργούν γλώσσα. Όμως αυτοί δεν ασχολούνται σοβαρά με τα τραγούδια αυτά, πέρα από το να ακούνε αναπόφευκτα έναν ήχο, σαν ένα σκυλί που αλυχτάει πέρα μακριά. Άλλωστε, αν επεκταθείς πολύ στο λεξιλόγιό σου, το πιο πιθανό είναι να ξεφύγεις και από το θεματικό σου όριο που περιγράψαμε παραπάνω, και να κινδυνέψεις να μη γίνεις κατανοητός στο κοινό σου.
Μπορούμε να το δούμε με απλά μαθηματικά. Με ένα πρόχειρο υπολογισμό, αν για παράδειγμα, το λεξιλόγιο αυτό αποτελείται από 90 λέξεις, που είναι και σχετικά λίγες, με όλους τους συνδυασμούς που μπορεί να φτιάχνουν, τροφοδοτούν τουλάχιστον 50 καλλιτέχνες που θα βγάζουν δίσκο σε λιγότερο από ένα χρόνο, με δέκα τραγούδια στον καθένα, και όλα αυτά για δεκαπέντε χρόνια.
ΕΙΔΗ ΛΑΪΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Δεν έχω όλη την ώρα την ίδια διάθεση. Γι’ αυτό και θέλω να δω τι μπορεί να με εξυπηρετήσει από τα «λαϊκά» τραγούδια για να την τροφοδοτήσω. Σήμερα θέλω να ακούσω κάτι μυθιστορικό, για μάχες και δράκους, για πύργους, πριγκίπισσες και ιππότες. Ρώτησα τη φίλη μου αυτή και μου είπε ότι δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στα λαϊκά.
Μια άλλη μέρα ήμουν νευριασμένος και ήθελα κάτι που να λέει για το πόσο χαμηλά έχει φτάσει η κοινωνία μας και το τι γίνεται στον κόσμο για να κρατηθεί η ανθρωπιά ζωντανή. Πήρα τηλέφωνο ξανά, αλλά με διαβεβαίωσε ότι ούτε αυτό υπάρχει.
Κάποια στιγμή βαριόμουν και χρειαζόμουν μια δόση αγωνίας και δράσης, χρειαζόμουν ένα δίσκο με το ίδιο θέμα που η περιπετειώδης ιστορία του να συνεχίζεται κατά τη διάρκειά του. Ούτε απ’ αυτό έχει.
«Και, τι έχει;»
«Α, μάλιστα», απάντησε η φίλη μου, «το μόνο που θα βρεις είναι για αγάπη και έρωτες. Αυτό από μόνο του αρκεί».
«Τί αρκεί; Με τα υπόλοιπα τι γίνεται; Δε μπορώ να έχω όλη την ώρα τη διάθεση γι’ αυτό. Ωραία είναι, αλλά από εκεί και πέρα τί;».
«Ν’ ακούσεις κάτι άλλο τότε εκτός από λαϊκά. Αυτά έχουν επικρατήσει να μιλάνε για τέτοια πράγματα».
Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα μήπως θα έπρεπε να τα πουν «αγαπησιάρικα» ή «ερωτικά» ή «σεξουαλικά». Κάτι άρχισε να μη μου ταιριάζει.
Σκάβοντας όλο και βαθύτερα στην παγωμένη σπηλιά, αναζητώντας πια μάταια το θησαυρό, είδα μέσα στο σκοτάδι δυο μάτια να με κοιτάζουν απειλητικά με στενεμένες τις κόγχες. Η μαύρη σιλουέτα άφησε μια σφυριχτή εκπνοή που αντήχησε στα τοιχώματα του ερέβους κι εξαφανίστηκε σε μια ασημένια τολύπη αχνού. Είχα φτάσει επικίνδυνα κοντά σε κάτι, και αυτό το κάτι φοβήθηκε που με είδε. Από εκείνη τη στιγμή και μετά συνέχισα την έρευνά μου όχι φιλικά πια, αλλά αντιμετωπίζοντας το θεσμό αυτόν με κατά μέτωπο επίθεση. Χωρίς έλεος. Χωρίς αιχμαλώτους.
Έψαξα μέσα στα «λαϊκά» τραγούδια για αυτό το ένα και μοναδικό πράγμα που είναι δυνατόν να βρω μέσα τους, όπως είπε η φίλη μου, αλλά και οποιοσδήποτε άλλος που ρώτησα. Έψαξα πολύ, με θάρρος, αποφασιστικότητα και επιμονή. Ίσως πρέπει να το κάνω σύνθημά μου αυτό.
Έψαξα. Και δε βρήκα τίποτα.
Και, για να πω την αλήθεια, δεν περίμενα να βρω ύστερα από όλη αυτή την έρευνα. Ανακάλυψα όμως μερικά άλλα, πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, που δεν τα αναζητούσα, όταν ξεκίνησα ν’ αναρωτιέμαι.
συνεχίζεται...
0 Comments:
Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση Αρχική σελίδα
Subscribe to:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
